หากไม่นับเหล่าอากงที่ง่วนอยู่กับการสไลด์หน้าจอโทรศัพท์มือถือแล้ว เรียกได้ว่าวิถีชีวิตในย่านเยาวราชแทบไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากอดีต ท้องถนนยังคงคึกคักอึงคะนึง และเต็มไปด้วยรถจักรยานยนต์ที่กำลังซอกแซกหลบหลีกการจราจรเพื่อส่งอาหาร ร้านขายของตามตึกแถววางสินค้าล้นมาถึงทางเท้า ในขณะที่เมื่อเหลียวดูตึกรามบ้านช่องจะเห็นป้ายมงคลสีซีดจางสอดสลับกับกันสาดผ้าใบที่ทำหน้าที่บดบังแสงแดดร้อนระอุ ร้านรวงในเยาวราชจำหน่ายสินค้าหลากรูปพรรณสัณฐาน ตั้งแต่อะไหล่รถยนต์ ผ้าไทย ของเล่นจากเมืองจีน เครื่องใช้ไฟฟ้า ไปจนถึงติ่มซำหอมฉุยยั่วน้ำลาย ยังไม่ต้องกล่าวถึงศาลเจ้าจีนอายุกว่า 200 ปี ซึ่งยังคงทำหน้าที่เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน ดูเหมือนในขณะที่พื้นที่อื่นๆ ของกรุงเทพฯ ต้องเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงอย่างมากในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา ชุมชนชาวไทยเชื้อสายจีนในเยาวราชยังคงรักษาอัตลักษณ์ของตนเองไว้ได้อย่างเหนียวแน่นจนก่อเกิดเป็นวัฒนธรรมเฉพาะข้ามหลายชั่วอายุคน

“คนภายนอกอาจมองว่าเยาวราชดูซอมซ่อกว่าย่านอื่นๆ เพราะคนที่นี่ไม่ได้ทำตัวหรูหรา แต่คนที่รวยคือรวยจริงๆ และเราทำธุรกิจอยู่บนความซื่อสัตย์และความไว้วางใจ” ศิริวรรณ อัศวอารักษ์ กล่าว เธอคือทายาทรุ่นที่สองของธุรกิจขายส่งผ้าไทยในซอยเยาวราช 23 ซึ่งเป็นตรอกเล็กๆ ตั้งอยู่ใกล้กับโรงแรม Grand China อีกหนึ่งสัญลักษณ์ประจำย่าน

พ่อของศิริวรรณเป็นชาวจีนโพ้นทะเลที่อพยพเข้ามาในเมืองไทยเมื่ออายุได้ราว 10 ปีเศษ และรับทำงานสารพัดอย่างเพื่อหารายได้ก่อนจะมาจับธุรกิจสิ่งทอที่ศิริวรรณรับสืบทอดมา ในปัจจุบัน ศิริวรรณได้ต่อยอดกิจการไปอีกขั้นโดยพัฒนาธุรกิจอื่นๆ เพิ่มเติม อาทิ ธุรกิจอสังหาริมทรัพย์และโกดังเก็บสินค้า ซึ่งจะว่าไปก็คือเรื่องราวคลาสสิกของการก่อร่างสร้างตัวของคนไทยเชื้อสายจีนในเยาวราชที่เราได้ฟังอยู่บ่อยครั้งนั่นเอง

ตระกูลเจ้าสัวหลายตระกูลในกรุงเทพฯ นั้นมีรกรากอยู่ในเยาวราช ซึ่งหนึ่งในนั้นคือตระกูลวัธนเวคิน ผู้ถือหุ้นรายใหญ่ของกลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร ตระกูลวัธนเวคินทำธุรกิจกับคนในชุมชนเยาวราชมายาวนานในหลายอุตสาหกรรม ก่อนจะมาก่อตั้งบริษัทเงินทุนหลักทรัพย์เกียรตินาคินเมื่อเกือบ 50 ปีที่แล้ว ภายหลังเมื่อได้รับอนุญาตจากกระทรวงการคลังให้ดำเนินการเป็นธนาคารพาณิชย์ บริษัทเงินทุนจึงได้กลายมาเป็นธนาคารเกียรตินาคิน และได้เปิดทำการสาขาเยาวราช (เดิม) เมื่อประมาณ 8 ปีก่อน “ทีแรกตระกูลวัธนเวคินเปิดเป็นแค่สาขาเล็กๆ แต่ด้วยชื่อเสียงของตระกูลที่สั่งสมมา ทำให้ทุกคนในเยาวราชรู้ว่าบ้านนี้ซื่อสัตย์และคิดถึงลูกค้าเป็นอันดับแรก ซึ่งทำให้ธุรกิจประสบความสำเร็จมาก” กุลนันท์ ซานไทโว รองกรรมการผู้จัดการใหญ่ ประธานสายธนบดีธนกิจ ธนาคารเกียรตินาคินกล่าว

อย่างไรก็ตาม แม้สาขาเดิมของธนาคารเกียรตินาคินที่เยาวราชจะมีขนาดแทบไม่ใหญ่ไปกว่าห้องประชุมหนึ่งห้อง แต่ก็มีพอร์ตลูกค้ากว่าหนึ่งหมื่นล้านบาท ทั้งในรูปแบบเงินฝากและเงินลงทุนต่างๆ โดยลูกค้าส่วนใหญ่คือคนในชุมชน อันที่จริง สำหรับคนที่นี่ ดูเหมือนเกียรตินาคินได้กลายเป็นมากกว่าเพียงธนาคารไปแล้ว โดยเป็นเสมือนสถานที่สำหรับ ‘สังคม’ เพื่อพบปะพูดคุยทั้งกับที่ปรึกษาทางการเงิน และกับคนในชุมชนด้วยกันเอง อย่างไรก็ตาม สิ่งนี้เองทำให้ธนาคารเกียรตินาคินเติบโตเกินกว่าตัวตนเดิม กล่าวคืออาคารสาขาเริ่มเก่าและมีพื้นที่ไม่เพียงพอรองรับลูกค้าอีกต่อไป “เนื่องจากธนาคารเกียรตินาคินร่วมกิจการกับบริษัท ทุนภัทร จำกัด (มหาชน) จนกลายมาเป็นกลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร เราจึงอยากใช้โอกาสนี้ สร้างสาขาใหม่ที่ให้เกียรติชุมชนเก่าแก่ของเยาวราช และในขณะเดียวกันก็แสดงถึงพลังและความหมายของการร่วมกิจการที่ทำให้วันนี้ธนาคารเกียรตินาคินเป็นมากกว่าธนาคาร” กุลนันท์กล่าว

ด้วยเหตุนี้ ผู้บริหารระดับสูงของเกียรตินาคินภัทรจึงได้เริ่มวางแผนก่อสร้างสาขาใหม่ของธนาคารเกียรตินาคินบนถนนเส้นสำคัญของเยาวราชซึ่งมีประวัติศาสตร์ยาวนานกว่า 127 ปี และกล่าวกันว่ามีรูปลักษณ์ประดุจท้องของพญามังกร โดยธนาคารเกียรตินาคินสาขาถนนเยาวราชที่สร้างใหม่ถูกวางสถานะให้เป็น Financial Hub หรือศูนย์บริการทางการเงินครบวงจรของกลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทรควบคู่ไปกับอีก 2 สาขาที่ทองหล่อและศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ ทั้งนี้ีเพื่อดึงดูดกลุ่มผู้ที่มีสินทรัพย์อย่างน้อย 2 ล้านบาทที่นอกจากฝากเงินแล้ว ยังมักมีศักยภาพในการลงทุนด้วย และด้วยเหตุนั้น Financial Hub สาขาเยาวราชจึงตั้งใจฉีกจากกฎเกณฑ์การออกแบบสถาบันการเงินทั่วไปทั้งในด้านรูปลักษณ์และฟังก์ชันการใช้งาน

นอกจากนั้น กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทรยังต้องการให้สาขาใหม่แห่งนี้ตอบโจทย์กลุ่มลูกค้าในเยาวราช กล่าวคือเป็นพื้นที่บรรยากาศดีพร้อมด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกเอื้อต่อการพบปะหรือเข้าร่วมงานสัมมนาทางการเงินที่ตรงความต้องการอีกด้วย เหล่าผู้บริหารจึงพยายามเสาะหาสถาปนิกผู้จะสามารถตีความสิ่งเหล่านี้ออกมาได้อย่างสมบูรณ์แบบ และขณะที่พลิกอ่านนิตยสารสถาปัตยกรรมต่างๆ อภินันท์ เกลียวปฏินนท์ ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร ก็สะดุดตากับบ้านหรูในแบบสถาปัตยกรรมจีนโบราณ ซึ่งเป็นผลงานการออกแบบขององอาจ สาตรพันธุ์ ศิลปินแห่งชาติประจำปี 2552 ในสาขาทัศนศิลป์ ด้านสถาปัตยกรรมร่วมสมัย องอาจมีความเข้าใจลุ่มลึกเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ทางสถาปัตยกรรม และสามารถหลอมรวมองค์ประกอบทางวัฒนธรรมต่างๆ ลงในชิ้นงานได้อย่างลงตัว จนอาจกล่าวได้ว่าหากกลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร ต้องการออกแบบสาขาใหม่ให้สะท้อนถึงความรุ่มรวยทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์อันยาวนานของย่านชาวไทยเชื้อสายจีนแห่งนี้ นี่คือสถาปนิกผู้เป็นคำตอบ “ผมมองว่าความเรียบง่ายคือหัวใจที่จะทำให้อาคารหลังนี้โดดเด่น ซึ่งแน่นอนว่าวิธีการที่ดีที่สุดในการสร้างความเรียบง่ายที่ว่าก็คือการเรียนรู้จากแนวทางในอดีต ผมยังเชื่อเสมอในวิธีการของขนบดั้งเดิมในการสร้างความงาม” องอาจกล่าว

เมื่อคิดได้เช่นนั้น องอาจและทีมของเขาอีก 4 ชีวิตจึงเดินหน้าออกแบบธนาคารที่หน้าตาไม่เหมือนธนาคาร โดยยึดสี่เสาหลักของการออกแบบสถาปัตยกรรมจีน ได้แก่ ความมิดชิด (Enclosure) ลำดับ (Hierachy) แกนกลาง (Axiality) และความสมมาตร (Symmetry) ตลอดจนผสมผสานด้วยแรงบันดาลใจจากสิ่งที่พบเมื่อเขาเดินทางไปยังประเทศจีน ผลที่ได้คือซุ้มประตูทางเข้าตระหง่านเหนือท้องถนนจอแจของเยาวราชซึ่งเรียงขึ้นอย่างประณีตด้วยก้อนอิฐสั่งทำพิเศษจากอ่างทอง และภายในมีโถงกลางอาคารซึ่งอบอุ่นด้วยแสงธรรมชาติและสีเขียวของไทรใบสักที่มองเห็นได้จากเกือบทุกมุมภายในตึก ที่สำคัญ ด้านบนสุดของอาคารมีคันทวยหรือโครงไม้ค้ำยันสอดสลับอย่างมีชั้นเชิงตามขนบสถาปัตยกรรมจีนโบราณที่เรียกว่า ‘เต๋าก่ง’ นี่คืออาคารที่ดูเรียบ สุขุม แต่กลับชวนให้มองอีกอย่างไม่รู้เบื่อ “เรามองว่าความมั่งคั่งที่แท้จริงอย่างที่เกียรติ-นาคินภัทรเชื่อถือนั้น มีความถ่อมตนอยู่ในทีและยิ่งใหญ่ได้โดยไม่ต้องฟูมฟาย เราจึงต้องการสะท้อนบุคลิกองค์กรตรงนี้ ยิ่งกว่านั้น ผมเชื่อว่างานสถาปัตยกรรมที่ดี ไม่ใช่แค่ต้องเข้ากับภูมิทัศน์โดยรอบ แต่ต้องช่วยปรุงสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้นด้วย ไม่ใช่แค่งานที่พยายามจะส่งเสียงดังที่สุด” องอาจกล่าว

ปรัชญานี้ยังแฝงอยู่ในการออกแบบภายในซึ่งสะท้อนวัฒนธรรมไทยจีนออกมาอย่างลงตัว เช่นการเลือกใช้เสาและโครงสร้างไม้สักเพื่อให้เกิดความสง่างาม แต่ในขณะเดียวกันก็ยังอบอุ่นและเป็นมิตร โดยองอาจและทีมได้นำ ไม้สักมาทาสีย้อมไม้พิเศษก่อนจะบรรจงเช็ดออก และทำเช่นนี้สองรอบ เพื่อให้เนื้อไม้ดูมีอายุและเกิดเฉดสีที่งดงามที่สุด “เมื่อเวลาผ่านไปสักสิบปี โครงสร้างไม้จะถูกขับให้ยิ่งสวยขึ้น ตอนแรกเราต้องไปดูงานที่โรงงานในเมืองจีนเพื่อศึกษาวิธีทำ แล้วค่อยพาทีมงานจากที่นั่นมาสอนช่างไม้ของเราว่าจะทำไม้ให้ออกมาหน้าตาแบบนี้ได้อย่างไร” เขาเล่า

เสาไม้ถูกนำมาใช้รองรับโครงสร้างหลักตลอดทั้งโครงสร้าง โดยเฉพาะตรงระเบียงบริเวณชั้นสี่ นอกจากนั้น อาคารยังถูกออกแบบให้มีเพดานสูงเพื่อช่วยสร้างบรรยากาศเปี่ยมมนต์ขลังอย่างในสถาปัตยกรรมโบราณ แสงธรรมชาติอ่อนๆ ที่ลอดผ่านกระจกตรงสวนกลางอาคารเกิดเป็นเงาตกกระทบตามพื้นที่ส่วนหลักๆ ของตึก “โถงรับแสงจะช่วยให้บรรยากาศดูตึงเครียดน้อยลง พอพูดถึงความหรูหราคนมักจะนึกถึงการตกแต่งอย่างอลังการ แต่เราคิดว่ายังมีความหรูหราอีกแบบที่ถ่ายทอดได้ด้วยความเรียบง่าย พอเหมาะ ซึ่งสะท้อนตัวตนของธนาคารได้ดีมาก” องอาจอธิบาย การออกแบบที่งดงามอย่างสำรวมนี้นับว่าเหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับพื้นที่ของคนในชุมชนผู้เรียบง่าย แต่กลับอยู่เบื้องหลังความรุ่มรวยทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมของกรุงเทพฯ อย่างเยาวราช “พ่อเราเคยพูดกับบรรดาผู้จัดการว่า ‘เธอเห็นตาแป๊ะในเยาวราชใส่กางเกงขาสั้นเก่าๆ แต่จริงๆ แกมีเงินมากกว่าพวกเธอที่ผูกไทอีก” ศิริวรรณกล่าว

เมื่อเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา ธนาคารเกียรตินาคิน สาขาเยาวราชในฐานะ Financial Hub ของกลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทรได้รับการเปิดขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยด้วยลักษณะสถาปัตยกรรม และพื้นที่ภายในที่ออกแบบมาให้สอดรับกับวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของคนในพื้นที่ ธนาคารแห่งนี้ถือเป็นการยกย่องหนึ่งในชุมชนที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศ และเป็นภาพสะท้อนของธนาคารที่พร้อมเป็น ‘มากกว่า’ ธนาคารอย่างแท้จริง ■